ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

-2000 թ. ես և էլի մի քանի հոգի՝ մոտ 8-10 մարդ, հոգևոր փնտրտուքների մեջ էինք: Մեզանից ոմանք  հոգեգալստական շարժման մեջ էինք, մյուսներն  ուղղակի սիրում էին Աստծո խոսքի շուրջ հավաքվել, զրուցել, աղոթել…: Ես ներքին զգացողություն ունեի, որ մի նոր շարժման պահանջ կա, որովհետև փոխվում են ժամանակները, մարդկանց  մտածելակերպը և Աստված մույնպես  քայլում է ժամանակի միջով:  Իհարկե, պատվիրանը մնում է նույնը, բայց փոխվում են մարդկիկ, նրանց պահանջները և խոսքի մատուցման նոր մոտեցումներ են անհրաժեշտ լինում: Մեր խումբը սկսեց ընդլայնվել, նոր մարդիկ էին միանում մեզ, նրանց մտածելակերպն ու վարքն էր փոխվում, փոխվում էր նաև  ընտանեկան  դրությունը: 

«Նոր սերունդ» շարժման նոր մոտեցումներն ու գաղափարախոսությունն ուղղակի համընկան մեր համոզմունքների ու կարիքների հետ,դետևս  հոգեգալստական եկեղեցում ես փորձում էի ժամանակակից երաժշտություն ներմուծել, ինչն խնդիրներ առաջացրեց: Երբ մենք մեզ համար բացահայտեցինք Ռիգայի «Նոր սերունդ» շարժումը, այն մեզ համար հոգեհարազատ էր  թե՛ ոճական առումով, թե՛ գաղափարների թարմությամբ: 

2002թ. միացանք Նոր սերունդ շարժմանը:  Նոր սերունդ շարժման կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Ռիգայում: Այն ժամանակ շարժումն ընկալվում էր չափազանց  ժամանակակից  ու շատ եկեղեցիների համար այն  անհասկանալի էր: Շատերը չէին կարողանում համատեղել «քրիստոնյա», «հավատացյալ» հասկացությունները հասարակական ակտիվ կյանքի  կամ գործունեության հետ:

-Կարելի այդպես էլ ասել, իհարկե՛: Եթե չլիներ պահանջարկ, ես նույնիսկ չէի էլ պատկերացնի, որ կարող էր նման բան ստացվել: Բայց, ավելի ճիշտ պահանջարկը համընկավ ժամանակների հետ: Երբ Աստված ինչ-որ բան է ցանկանում անել, նա նաև գտնում է համապատասխան մարդիկ: Այդ ժամանակ ես կարծես արդեն պատրաստ էի ընդունելու նոր մարտահարվերները:

-Իրականում ես որոշում չեմ կայացրել, որոշումը եղել է ինքնաբուխ: Սկզբնական շրջանում մարդիկ այցելում էին շփման, միասնական աղոթքի համար: Ավելու շատ դրանք ընկերական հավաքներ էին: Այնուհետև այնքան մեծացավ այցելուների  թիվը, որ մեր տանն արդեն չէինք տեղավորվում: Ստիպված փոքր դահլիճ վարձեցինք: Հետո հասկացա,  որ այդ ժողովրդին առաջնորդ է պետք: Ես անկեղծ ասած այդքան էլ չէի ցանկանում այդ դերը ստանձնել, հիմա էլ, որ մտածում եմ, հասկանում եմ, որ դա շատ դժվար որոշում էր, որովհետև այն իրականում լուրջ ծառայություն է: Եթե դու բարեխղճորեն ես ծառայում, ապա դա աշխատանք չէ, դա պատասխանատվություն է, դա ուրիշի ցավը կրել ու հասկանալ է: Հովվի գործը քահանայական աշխատանքի նման չէ, գնացիր աշխատանքի, կատարեցիր գործդ  ու եկար քո կացարանը: Դա մարդկանց խնդիրներին անդադար հաղորդակցից լինել է, անձնական և ընտանեկան կյանքով օրինակ ծառայել է: Չէ որ մարդիկ անընդհատ նայում են քեզ, թե  քո կյանքն ու խոսքը որքանո՞վ են համապատասխանում իրար: Դրանք ուղղակի խոսքեր չեն, դրանք առաջնորդի այն որակներն են, որոնց համար մարդիկ գալիս, վստահում ու միանում են շարժմանը:

-Դե գիտեք, եթե ասեմ այո՛, կստացվի, որ գովազդ եմ անում, եթե ասեմ ո՛չ, կստավի, որ ստում եմ: Շատ-շատ է լինում: Մենք միշտ շրջապատված ենք ընկերներով, մարդկանցով, ովքեր կարիք են ունեցել հոգևոր աջակցության: Դա, իհարկե, շատ դժվար է, բայց միևնույն ժամանակ հաճելի է և նման վերաբերմունքը  փոխադարձ է: Իմ ընտանիքի  դժվարին իրավիճակներում մեր հետ, մեր կողքին են եղել հավատարիմ ընկերները, ովքեր ուժ են տվել հաղթահարելու փորձությունները: Դրա համար ես թողեցի իմ բիզնեսը՝ ես զբաղվում էի առևտրով և բավականին  հաջողակ էի: Ստիպված եղա թողնել, բայց նպատակը շահը չէր, այլ Աստծո գործին նվիրվելն էր: Սա ասում եմ նրա համար, որ պատկերացնեք, որ չի եղել նյութական շահագրգռվածություն:

-Կախված է նրանից, թե ի՞նչ ենք հասկանում «բիզնես» ասելով: Եթե մենք բիզնես ենք համարում աշխատանքը, որի դիմաց հնարավոր է վաստակել գումար, ապա չկա ոչ մի կառույց, որը հնարավոր լինի պահել առանց գումարի: Այդպես եթե մտածենք, դպրոցնել է բիզնես, հիվանդանոցն էլ, բոլոր եկեղեցիներն էլ բիզնես են, ցանկացած վայր, որտեղ ինչ-որ  գումար կա, բիզնես է: Իսկ եթե հաշվի առնենք նման կյանքով ապրելու դրդապատճառները, հոգեբանական կողմը …,  ապա գումարային հարցերը դառնոմ են կազմակերպչական խնդիր: Մարդուն պետք է ճանաչել նրա ապրած կյանքով, նրա գաղափարներով, վերջին հաշվով ծանոթ, բարեկամ, շրջապատ կա, և եթե դա այդպես լիներ, ապա դժվար թե կարողանայիք այդ ամենը թագցնել մարդկանցից:  Եթե ամենը նյութական շահի համար  ես անում և դա է  առաջնային նպատակ է, պա իրոք, դա զուտ բիզնես է, բայց եթե ֆինանսական միջոցները զուտ կազմակրպչական անհրաժեշտություն է, ապա դա այլ է: 

-Սկսենք «հոգևորական» բառից: Կարծում եմ, որ այդ կարծրատիպերի հիմքում ընկած է միջնադարում տարածված վանական կյանքի մոդելը: Գիտեք, որ շատ հոգևորականեր են իրենց կյանքը Աստծուն նվիրաբերելու խորհուրդը իրականցրել ինքնակամ հրաժարվելով աշխարհիկ կյանքի բարիքներից ու հաճույքներից, հեռանալով քարանձավները, լեռներում ամփոփված վանական համալիրները, ուր տրվել են աղոթքների, հոգևոր գիտելիքներին և ինքնամաքրմանը: Այսօր ժամանակներն ու պատկերացումները այլ են: Այսօր տարբեր եկեղեցիները ունեն ուրույն  պատկերցումներ հոգևորականի կերպարի վերբերյալ: 

Պողոս առաքյալը կիրառում է «հոգևոր» բառը ասելով`«մենք հոգևորներս»: Նա նկատի ունի մարդկանց վիճակ, երբ նրանք «տեսնում» են հոգևոր երևույթները: Նա ասում է, որ հոգևոր մարդկանց պատերազմը չերևացող բաների հետ է, անկախ նրանից, թե նա ով է` տնային տնտեսուհի, վարորդ, թե` նախարար: Երբ մարդը հոգևոր դաշտում է, Աստծո խոսքին համապատասխան, սկսում է զանազանել չարը` բարուց, լավը` վատից, այսպես է նա դառնում հոգևոր: Այստեղ այլ հարց է ծագում. Մարդը, ով տեսնում է հոգևոր աշխարհը, պե՞տք է խեղճ լինի: Ես կասեի ընդհակառակը: Եթե նա ապրում է հոգևոր աշխարհի սկզբունքներով, պատվիրաններով, ապա միաժամանակ երկու աշխարհ է տեսնում, և չի կարող խեղճ լինել: Նա կլինի ավելի զարգացած, որովհետև տեսնում է ավելին: Իսկ խոնարհն ու զուսպը տարբերվում են խեղճությունից: Խոնարհությունը որակ է, որը ճիշտ տեսնող մարդիկ այսպես թե այնպես ունենում են, որովհետև նրանք ավելին են տեսնում ու հասկանում: Իսկ խեղճը դա հոգեբանություն է, շատ անգամ իրական էության ու կյանքի հետ չհամապատասխանող:   Ինքներդ դատեք, ինչպե՞ս կարող էր «խեղճ» Պողոս առաքյալը հեթանոսներին քրիստոնեության բերել կամ ինչպե՞ս կարող է «խեղճ» մարդը ինչ-որ բան փոխել, եթե նա նույնիսկ իրեն չի կարող փոխել: Իհարկե, մեթոդը սերն է, իսկ մուսուլմանական աշխարհում` սուրը, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է լինել խեղճ, եթե սեր ունես: Հավատն իր մեջ արդեն իսկ կրում է ուժ: 

-Ուսմունքների միջև տարբերություն գրեթե չկա: Եթե կա էլ, դրանք շատ չնչին են, ինչպես լինում է տարբեր ընտանիքներում` սովորույթներով, արժեքներով: Տարբեր են ուղղությունները: Կախված է նրանից, թե եկեղեցին որ ուղղությունն է ընտրում: Օրինակ, կա համաշխարհային մեծ շարժ, Հիլսոնգ անունով, որը բարձրակարգ երաժշտության միջոցով քարոզում է ավետարանը, իրականացնում է Աստծո կամքը նման ձևով: Մեկ ուրիշ ուղղություն Աստծո կամքը իրականացնում է բարեգործությամբ, մեկ ուրիշը` հավատում է, որ արթնությունը պետք է սկսել վերևից, այսինքն Աստծո արժեքները պետք է հասարկության մեջ տարածել վերին շերտերից` իշխանական, քաղաքական համակարգից և այլն: 

Նոր սերունդը չի սահմանփակվում մեկ երկու կամ մի քանի ոլորտներով ու միջոցներով: Մենք հավատում ենք, որ յուրաքանչյուր ոք կանգնելու է Աստծո առջև և բոլորն ունեն փրկության կարիք: Դրա համար մենք չենք գտնում, որ հասարակական, քաղաքական կյանքին ինտեգրվելը, ժողովրդին ծառայելը մեզ չի վերաբերում: Մենք նաև ցանկանում ենք, որ մեր պետության մեջ քաղաքականությունը նույնպես ձևավորվի արդարության սկզբունքներով, որն անհրաժեշտ է հենց ժողովրդի համար: Իհարկե, կան եկեղեցիներ, որոնք չեն կիսում մեր մոտեցումները, բայց  դա չի խոչընդոտում բոլորի հետ բարի փոխհարաբերություններ ունենալուն: 

-Որ մի քիչ էլ խոսենք, երևի արդեն կհայտնվի (կատակում է-հ. կ.): Ամեն մի գործունեության և քննադատության հետևում, գիտենք, որ կանգնած են ինչ-որ մարդիկ, ուժեր: Ուրեմն մեզանով այսօր հետաքրքրված չեն կամ էլ չեն դիտարկում որպես վտանգ, որովհետև մենք քանակով շատ չենք: Իմ կարծիքով,  ոչ մի եկեղեցի էլ վտանգ չի ներկայացնում, լինի դա Առաքելական, թե` բողոքական, որովհետև, եթե հետևեն նրանց գործունեությանը, նրանք ընդհակառակը, այն ոլորտներում են օգտակար գործ կատարում, որտեղ պետությունն այսօր հասու չէ: Դրանք յուրովի լրացնում են պետության սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, կրթական ծրագրերին: Օրինակ՝ թմրամոլությունը, հարբեցողույթունը,աղքատությունը  հոգևորի բացակայության արտահայտություններն են,:  

-Դեռևս մենք աշխատում ենք այն անձանց հետ, ովքեր իրենք են գալիս մեզ մոտ կամ նրանց հրավիրում են հարազատները, ընկերները: Դեռևս մեծ հնարավորություններ չունենք վերականգնողական կենտրոնների ստեղծման համար, որոնք կարող են իրապես այս ուղղությամբ մեծ գործեր կատարելուն նպաստել, քանի որ չենք կարողանում ընդլայնվել, դրա համար էլ շատ չեն մեր մասին  արձագանքները:

Իհարկե ունենք մարդիկ, որոնք եկեղեցում լսելով Աստծո խոսքը, էապես փոխվել են ու դուրս են եկել կախվածության վիճակներից: Պատկերացրեք, որ եկեղեցին ակտիվ կարողանար գործեր նման ծրագրերով, ապա որքան կխնայվեր պետության բյուջեն: Աշխարհում վերականգնողական կենտրոնները 100 տոկոսանոց արդյունք են տալիս, իսկ մեզ մոտ վիճակագրություն, որպես այդպիսին չկա:

-Ես կարող եմ ասել, որ եկեղեցին պետք է նպաստի ընտանեկան արժեքների տարածմանն ու ամրապնդմանը, դա եկեղեցու կարևոր ֆունկցիաներից է: Այլ հարց է, թե որքանո՞վ է եկեղեցին դա իրականացնում: Եթե այսօր այդ խնդիրները կան, ապա դրա հիմնական պատասխանատուն եկեղեցին է: Եթե ընտանիքում Աստծո խոսքը արժեք չէ և դրանով չեն կարգավորում ընտանեկան հարաբերությունները, դա նշանակում է, որ եկեղեցին չի կատարում իր գործը: Աստծո խոսքի քարոզչությունը, որի մեջ ամփոփված են հենց ընտանեկան հարաբերությունների մասին սկզբունքները, մարդկանց հարաբերությունների մեջ կարող է բերել իրական ճանաչողություն, սեր և պահել ընտանիքը:

-Եկեղեցում եղել են դեպքեր, երբ ամուսնալուծվածները միացել են, ամուսնալուծության եզրին կանգնածները հետ են կանգնել նման որոշումից: Համայնքի դերը հենց նրանում է կայանում, որ միմյանց օգնեն դժվար իրավիճակներում  կառուցելու երեխաների, ամուսինների, ծնողների միջև փոխարաբերությունները` Աստծո խոսքին համապատասխան: 

-Բոլոր եկեղեցիներն էլ հաշվետու են իրենց համայնքներում: Մեզ մոտ զոհաբերություններն ու տասանորդները այնքան էլ մեծ գումար չեն կազմում, որպեսզի չերևա, թե դրանք որտեղ են ծախսվում: Բոլորը գիտեն, որ դահլիճը վարձակալվում է, կոմունալ վճարներ են մուծվում` չէ որ դրանք գումարներ են: Մի քանի գրանցված աշխատողներ ունենք, իհարկե, կես դրույքով, բայց դրանք ևս անհրաժեշտ ծախսեր են: Ինչ որ մասն էլ ծախսվում է ծրագրերի վրա, բայց դրանք շատ փոքր թվեր են, հիմնականում հենվում ենք մարդկային ներուժի վրա:

-Նախ պետք է հասկանանք «ստիպել» ասելով ի՞նչ են հասկանում դրանց հեղինակները: Եթե մանիպուլյացիան, ստիպելը հոգեբանական աշխատանքն են համարում, ապա կարող եմ ասել, որ ցանկացած աշխատանք իր մեջ կրում է հոգեբանական ազդեցություն: Նույն գովազդը հեռուստատեսությամբ հեգեբանական ազդեցություն է, որը ստիպում է մարդկանց վճարել որևէ ապրանքի համար, անկախ նրանից, դա իրնե անհրաժեշտ է, թե` ոչ:  Մենք հիմա իրար հետ շփվում ենք, դա ևս հոգեբանական ազդեցություն է: Ցանկացած լրագորղ իր ուզած հարցազրույցը վերցնելու համար կիրառում է հոգեբանական ազդեցություններ: Կուսակցությունները կազմակերպում են քարոզարշավներ, որոնց ընթացքում նրանք հոգեբանական ազդեցություն են ունենում ընտրազանգվածի վրա: Ես կարծում եմ նման մոտեցումը լուրջ չէ: 

-Այս առումով տարբեր եկեղեցիներ ունեն տարբեր կարծիքներ: Մենք որևէ քաղաքական ուղղվածություն չենք վերցնում, ես չգիտեմ, թե եկեղեցու անդամներ ինչ քաղաքական հայացքներ ունեն` դիմադիր են, թե` ընդդիմադի՞ր: Եկեղեցին երբևիցե որևէ քաղաքական քարոզչություն չի անում, եթե այդպիսի բան լինի, կստացվի, որ դա առաջնորդի համոզմունքն է, որը պարտադրվում է եկեղեցու համայնքին: Դրա համար մենք հոգևոր մեր ծառայությունը չենք խառնում քաղաքականի հետ: Իսկ եկեղեցու անդամն ազատ է իր քաղաքական դիրքորոշման ընտրության հարցում: Բայց որպես ՀՀ քաղաքացիներ նրանք հարկատու են և օգտվում են բոլոր իրավունքներից, որոնք տարածվում են բոլոր քաղաքացիների վրա: 

-Մենք չենք քարոզում նման բաներ: Ընդհակառակը, Աստվածաշնչում գրված է «Սրով եկողը, սրով կգնա»: Պատերազմական իրավիճակը բոլորիս է վերաբերում, և մենք չենք կարող անտարբեր գտնվել և չմասնակցել մեր երկրի սահմանների, մեր ազգի ու մեր ընտանիքների պաշտպանությանը: Երբ պատերազմ է, այն ունի իր օրենքները: Այդպես լիներ, ուրեմն քրիստոնեական պետությունները չպետք է պաշտպանվեին, բանակ ունենային: Ընդհակառակը, մեր երեխաները բանակում միշտ տարբերվում են իրենց օրիանակելի վարքով, առաջնորդներ են, որովհետևր նրանք նման չեն հոգևոր կրթություն չստացած երիտասարդներին: 

Շատ անգամ մարդիկ դեմ են ոչ թե նրան, թե դու ինչին ես հավատում, այլ դեմ են նրան, որ դու ինչ-որ պայմանականություններ չես ընդունում և դրանով ենք մեզ տարանջատում: Եթե, օրինակ, որևէ կազմակերպություն ինքն է իրեն տարանջատում ընդհանուր սովորույթներից, օրինակ, զինվորական  ծառայության անհրաժեշտությունից , ապա այստեղ են տեղի ունենում բախումները: Չեմ կարծում, որ «Նոր սերունդին» նման բան սպառնում է, որովհետև, երբ մարդիկ շփվում են մեզ հետ, հասկանում են, որ մենք չենք տարբերվում մյուսներից, ընդամնեը մեր հոգևոր հայացքներն են փոքր ինչ տարբեր, այդ դեպքում կոտրվում են այդ արգելքներն ու խոչընդոտները: 

Կարդալ ամբողջությամբ՝ www.religions.am